Les B06 Maurice Ravel

Maurice Ravel (7 maart 1875 -28 dec. 1937)

Maurice Ravel was een rustige, teruggetrokken man.

Blijft zijn hele leven om en nabij Parijs wonen.

Natuurlijk uiterst muzikaal, maar niet zo’n begenadigd pianist als bijv. zijn voorbeeld Debussy (was 13jr ouder), Rachmaninov of Gershwin

Zijn stukken worden impressionistisch genoemd, omdat ze altijd een verhaal verbeelden of een ding. Sprookjes, een graf. Misschien muv de Bolero.

In het begin schreef hij veel voor piano, maar hij kon vooral geweldig goed voor orkest schrijven. Hij heeft dan ook diverse stukken georkestreerd.

Jeugd en opleiding

Papa was een Zwitsers ingenieur (uitvinder!), Mama een Baskische van eenvoudige komaf uit Madrid. Ravel is bij Biarritz (Spaanse grens) geboren en heeft dus SPAANSE wortels. En dat kun je hier en daar horen. Hij heeft een gelukkig jeugd!! Moederskindje. Rooms-katholiek. Ze zingt veel volksliedjes voor hem…..

Ze gaan in 1875 naar Parijs. Niet steenrijk, maar wel gelukkig. In 1882 (7) op pianoles en 1887 (12) de beginselen van harmonie en contrapunt. Hij schrijft zijn eerste dingetjes…. (bewerkingen op Schumann en Grieg)

Hij ontmoet Ricardo Viñes (pianist, boezemvriend, muze, SPAANS). In 1889 (14) zijn eerste publieke optreden. Ricardo en Maurice luisteren naar Debussy en Rimsky Korsakov (Hun muzikale helden).

Conservatorium in 1889 (14) en is wat wispelturig. Een groot pianist was het niet zoals Ricardo. In 1895 gaat hij daar weg en komt in 1897 terug (22) bij Fauré)

Zijn eerste composities

Ravel zoekt zijn eigen weg en in 1899 maakt hij Pavane pour une infante défunte (Pavane (langzame dans) voor een dode prinses). Achteraf vond hij het zelf maar niks, maar iedereen vond het geweldig.

We gaan het horen in een Pianoversie (Alexandre Tharaud) (het stuk is opgedragen aan de mecenas Princesse Winnaretta Singer Polignac (vd naaimachines).

In 1910 maakt hij er de orkestbewerking van (London Symph. Orch)….. Gaan we ter vergelijking ook horen! De HOORN speelt nu de melodie en dat was tamelijk revolutionair in die tijd!

1^ste Orkestwerk: Shéhérazade: Men vond het plagiaat van de Rus Rimski Korsakov (1888), Vergelijking de twee werken zelf.

Een drietal liederen over Shéhérazade (1904) zijn wel heel populair geworden. We horen de Toverfluit (Janet Baker met New York Phil.)

Prix de Rome: L’affaire Ravel

Een prestigieuze prijs: een jaar naar Rome met een beurs. Bestaat sinds 1662. Maurice deed 5 keer mee en heeft hem nooit gewonnen! De jury vond het allemaal te frivool en “gejat”. De laatste keer haalde hij de 1^ste ronde niet eens tot verbijstering van zijn ergste tegenstanders.

Het bleek dat leerlingen van de hoofddocent allemaal door mochten.

Deze vriendjespolitiek zorgde voor een reorganisatie vh Parijse conservatorium olv Gabriel Fauré (zijn enige medestander!).

Productie

Ravel was lid van de Apaches (Hooligans). Dichters, musici etc. met Debussy, Strawinsky, De Falla, Viñes en andere kunstenaars. Een roerige club, die schopten tegen de traditionelenzoals Saint Saëns

Misia Edward (opera ster) wordt vriendin van Ravel. Dat verzekert hem van inkomen, want voordat je van componeren kunt leven. Ze trouwt dus met een ander. Het illustreert een beetje de vrije omgang in die tijd, maar misschien ook de aard van Ravel.

Moeder de Gans (Mère l’Oye) (1908-1910): Een Quatre-mains Suite van 5 deeltjes over sprookjes. Beginnend met de Pavane de la Belle au bois dormant (Schone Slaapster) en daarna Petit Poucet (klein duimpje). Door de Broeders Jusse (die zijn nu echt wel volwassen). Heel eenvoudige muziek. (Durch die Beschränkung kennt man die Meister……)

We horen ook de orkestversie (1911), zelfde deeltjes met verlichte tuin

Idem Valses Nobles et Sentimentales (1911): zoals Schubert. Luister naar de volledige set voor piano (Tharaud) en daarna voor orkest (Cleveland Orchester, Olv Pierre Boulez).Deeltje 1, 2, 3, Wat een muziek.

WO I

De oorlog brak uit (1918) en Maurice wilde vliegenier (hij was klein) worden. Hij werd afgekeurd en werd vrachtwagenchauffeur. Tevens weigerde hij de Duitse muziek te boycotten, en dat leverde hem weer onmin op….

Hij loopt ziektes op, zijn moeder gaat dood, en hij componeert Le Tombeau de Couperin (het graf van Couperin, (1914-1917)). Het was bedoeld voor zijn gevallen vrienden in de oorlog. Ook hier orkestreerde (1919) Maurice zijn pianostuk. We horen wat deeltjes voor piano (Prelude, Rigaudon, Toccata en bewerkt (Prelude Rigaudon, Toccata (met Fuse)).

In 1920 krijgt hij de Légion d’honneur. Die weigert hij dan weer, maar het geeft hem natuurlijk wel de erkenning die hij verdiende (ook muzikaal!).

Na de oorlog

Hij koopt een pand bij Parijs (Belvedère) en schrijft eigenlijk nog maar heel weinig.

Maar wat hij schrijft …De oorlog heeft hem toch wel uitgeput en aangetast.

Hij orkestreert De Schilderijententoonstelling van Mussorgsky en schrijft de opera Les enfants et le sortilèges(liederen op een sprookje). Fantastische miniaturen. Je hoort er drie (inclusief de katten!!). 1. Introductie

L’enfant et le sortilège

Het gaat over een jongetje dat wat opstandig is, en waarbij voorwerpen tot leven komen. Hij wil zijn huiswerk niet doen. Hij haat alles en iedereen…

L'ENFANT

J'ai pas envie de faire ma page. J'ai envie d'aller me promener. J'ai envie de manger tous les gâteaux. J'ai envie de tirer la queue du chat Et de couper celle de l'écureuil. J'ai envie de gronder tout le monde! J'ai envie de mettre Maman en pénitence...

MAMAN

Bébé a été sage? Il a fini sa page?

Oh! Tu n'as rien fait! Tu as éclaboussé d'encre le tapis! Regrettes-tu ta paresse?

Promettez-moi, Bébé, de travailler?

Voulez-vous me demander pardon?

Oh!...

Voici le goûter d'un méchant enfant: du thé sans sucre, du pain sec. Restez tout seul jusqu'au dîner! Et songez à votre faute!

Et songez à vos devoirs!

Songez, songez surtout au chagrin de Maman!...

Bébé a été sage? De katten, Het Album (Met het London SO, Prévin)

Met zijn erkenning gaat Ravel meer reizen: Europa en Amerika (1928, gage 10,000$ en voortdurend te voorzien van Gauloises). De roem laat hem koud, maar het publiek loopt met hem weg intussen.

Hij componeerde de Bolero. Hij beschouwde het als een oefening in orkestratie en vond die ophef maar gedoe. (het haalde recent nog de top 10 in de pop muziek!). Ik heb hem al eens laten horen…. Gewoon nog een keer

Oefening in orkestratie

Ravel had een Spaanse moeder en werd gevraagd een stuk te schrijven voor de danseres Ida Rubinstein. Aanvankelijk een variatie op Iberia (Albeniz). Ravel was handig in het omzetten naar orkest.

Hij besloot zelf iets te maken op een zich voortdurend herhalend thema wat voortdurend van Stem (instrument) wisselt. Hij dacht dat iedereen het wel oervervelend zou vinden: Het werd een kaskraker: De Bolero

Bekijk/luister naar de wisseling van de instrumenten. Ik ga ze voor je opnoemen. Kijk en luister ook naar het ritme:

Laatste jaren.

Hij schreef een pianoconcert in D-groot (1931) voor de Linkerhand in opdracht van Paul Wittgenstein (broer van Ludwig de filosoof). Een pianist die in de oorlog zijn rechterarm was kwijtgeraakt. Paul was aanvankelijk teleurgesteld, maar na grondige studie maakte hij er furore mee, ook al maakte hij soms veranderingen die de precieze Ravel niet altijd zinde.

Het andere concert in G-groot (1932) is een van zijn laatste werken. Met een betoverend 2^de deel in 3/4. Omdat het een van mijn favorieten is gaan jullie er zoveel als mogelijk van horen (I. Allegramente, .II Adagio Assai, III Presto

In 1932 wordt hij aangereden door een Taxi. Het zag er aanvankelijk goed uit, maar een tumor lijkt zijn deel. Hij werkt nog aan een liederencyclus: Don Quichotte à Dulcinée. Aan het toonzetten van de bijbehorende film kwam hij niet meer toe. Opmerkelijk Spaans en zo vitaal toch nog.

We horen die laatste liederen

Lied 1