C06 De Zusjes Lili en Nadia Boulanger
In de Vereeniging werden de zusjes Boulanger recentelijk in het zonnetje gezet. Het ene zusje (Lili) omdat ze onvergetelijk werk componeerde en het andere (Nadia) omdat ze lang leefde en iedere 20ste eeuwse componist wel onder haar hoede heeft gehad. Kortom, ze had een een enorme invloed. Vergelijk het een beetje met "onze" Koosje Wijzenbeek, die iedere bekende violist wel onder haar vleugels had.
Lily
We beginnen met Lily (Parijs 1893 - Mézy sur Seine 1918). Ze was de jongste van de twee
Het is onvermijdelijk, maar haar vader Ernest was een bekend pianist en componist, geboren in 1815. Hij was dus 77 (!) toen Lily kwam. Haar moeder, Raïssa (Rosalie Ivanovna Myshchetskaya) was een vermeende prinses uit Rusland (Wsch een bastaard kind uit de tsarenfamilie.....), die zangeres was. Zij was natuurlijk veel jonger dan Ernest en goed opgeleid. Kortom een heel intellectueel milieu (net zoals bij Grieg!).
Fauré, Ravel, Gounod, Massenet, Saint Saens, en vele anderen kwamen er over de vloer. Zusje Nadia (die zes jaar ouder was) ging haar voor naar de muzieklessen van papa en het Parijse conservatoire. Als peuter liep ze gewoon de lessen mee (1898). Toen ze 16 was ging ze echt op het conservatorium, maar ze had dus wel een geweldige voorsprong.
Lily had een zwakke gezondheid en men denkt nu dat ze de ziekte van Krohn had (auto-immuunziekte). Toen Papa Ernest doodging liet hij Nadia plechtig beloven om voor haar zusje te zorgen. Dat heeft ze met verve gedaan. Vanaf 1904 woonden ze samen in de Rue Ballu in Parijs.
Het was wel maman Rosalie, die de meiden financieel ondersteunde.
Lily was de eerste vrouw die de prestigieuze Prix de Rome won in 1913 (Ravel had hem nooit gehad). Dat levert roem en inkomen op.
We luisteren eerst naar haar nocturne voor Viool en Piano. Het valt op hoe simpel de muziek is en door die eenvoud zoveel kracht uitstraalt. Het intro met de springende octaven en voor de rest nachtelijke schoonheid, zoals een nocturne betaamt.
De prix de Rome verdiende ze met de cantate Faust en Helene, waarbij Faust Helene tot leven wekt om haar lief te hebben. Je werd als componist vier weken lang afgezonderd om iets te schrijven. Vanwege haar gezondheid lukte dat een jaar eerder niet. We gaan alleen een duet horen (YT) tussen die twee. Joignez nos deux lévres pour les embraser (laten we kussen)
We horen een soort van filmische muziek.
We luisteren naar d'un Jardin Clair (1914). Typisch Franse muziek met toch weer een eigen stijl, die van Boulanger.
Ondanks haar zwakke gezondheid blijft Lily onvermoeibaar componeren. Ook tijdens WOI, toen er gevlucht moest worden naar Mézy sur Seine.
Lily krijgt steeds meer een religieuze inslag. Ze toonzet Psalmen
La terre appartient à l'Eternel ("The earth is the Lord's")
Psalm 24
1 Een lied van David.
De aarde is van de Heer, met alles wat daarop is.
De hele wereld is van Hem, met alle mensen die er wonen.
2 Want Hij heeft de aarde op de zeeën neergezet.
Hij plaatste de aarde op het water.
3 Wie mogen de berg van de Heer beklimmen?
Wie mogen er in zijn heiligdom komen?
4 Mensen die geen slechte dingen doen,
geen slechte dingen bedenken
en geen dingen zweren die niet waar zijn.
5 De Heer zal goed zijn voor zulke mensen.
Hun God zal voor hen opkomen.
6 Zij verlangen naar Hem, zoeken Hem.
Ze willen de God van Jakob dienen.
7 Poorten, ga open!
Ga wijd open, eeuwen-oude deuren!
Dan kan de machtige Koning binnen komen.
8 Wie is die geweldige Koning toch?
Het is de Heer, sterk en machtig.
Het is de Heer, sterk in de strijd.
9 Poorten, ga open!
Ga wijd open, eeuwen-oude deuren!
Dan kan de machtige Koning binnen komen.
10 Wie is die geweldige Koning toch?
Het is de Aanvoerder van de hemelse legers.
Hij is de machtige Koning.
We gaan een impressionistisch werkje horen: Op een lentemorgen (d'un matin de printemps). Het is eigenlijk heel vrolijk en weer rustig getoonzet.
Pie Jesu Domine, dona eis requiem.
Dona eis requiem sempiternam.
Nadia (Parijs: 1887 -1979)
Ik houd deze volgorde aan omdat er veel triestigheid bij Lily is aan het eind. Nu zijn we met Nadia zeer snel klaar wat betreft haar composities, want na de dood van Lily heeft ze niets meer op papier gezet.
We luisteren naar wat werken...... en dat is dus heel weinig in vgl tot haar leeftijd.
Uit 1901: Extase
Extase (Victor Hugo 1802-1885)
J'étais seul près des flots, par une nuit d'étoiles.
Pas un nuage aux cieux, sur les mers pas de voiles.
Mes yeux plongeaient plus loin que le monde réel.
Et les bois, et les monts, et toute la nature,
Semblaient interroger dans un confus murmure
Les flots des mers, les feux du ciel.
Et les étoiles d'or, légions infinies,
A voix haute, à voix basse, avec mille harmonies,
Disaient, en inclinant leurs couronnes de feu ;
Et les flots bleus, que rien ne gouverne et n'arrête,
Disaient, en recourbant l'écume de leur crête :
- C'est le Seigneur, le Seigneur Dieu !
Ik was alleen bij de golven, een nacht van sterren.
Geen wolkje aan de hemel, op zee geen zeilen.
Mijn ogen keken verder dan de echte wereld.
En de bossen, en de bergen, en de hele natuur,
Leek te vragen in een verwarde fluistering
De golven van de zeeën, de vuren van de lucht.
En de gouden sterren, eindeloze legioenen,
Hardop, met zachte stem, met duizend harmonieën,
Zei, hun kronen van vuur buigend;
En de blauwe golven, die niets regeert en stopt,
Zei, het schuim van hun kraag buigend:
- Het is de Heer, de Heer God!
Drie korte stukken voor cello en piano: hele melancholische muziek, die toch ook weer vitaal klinkt:
We gaan ze alledrie horen met Nicolas Altstaedt (cello) en José Galardo (piano)
1. Moderé: Hoofdrol voor de cello: heeft de melodie, piano omspeelt het. Er komt een hoogtepunt en en eindigt met dezelfde rust als het begon. Klinkt toch wel Debussiaans (of Frans....)
2. Sans vitesse et a l'aise. De piano volgt de cello op de voet met een soort echo (canonische) begeleiding. Prachtig.
3.Vite et nerveusement rythme: Onstuimig en vital stukje, waarbij de piano het wat meer voor het zeggen heeft. Even dan....
Het Lux Aeterna (eeuwige licht): Voor jongenskoor en orgel. Psalmisch
J'ai frappé (1922):
J’ai frappé
Nadia heeft het werk van haar zusje bewaard en bewaakt en gepromoot. Tevens werd ze een heel bekend pedagoog in: Compositie. We gaan daarom ook luisteren naar enkele werken van haar leerlingen om op deze manier iets dieper in de 20ste eeuwse muziek te geraken. Overigens: Ze heeft ALTIJD in Rue Ballu gewoond!
Igor Stravinsky schreef een Petit Canon tgv haar 60ste verjaardag in 1947
Ze was ook heel genereus. Mensen die haar lessen niet konden betalen, gaf ze gratis les. Zoals de Nederlander Jacques Beers (1902-1947). Hij moest natuurlijk wel talent hebben....
We horen een stukje uit zijn suite voor fluit en piano met Eleonore Pameijer (dwarsfluit) en Marcel Worms (piano).
En wat te denken van Philipp Glass (1937): Wiskundige en filosoof en componist van minimal music. Hij studeerde bij Nadia en maakte kennis met Ravi Shankar en Tibetaanse muziek (1965 +).
Lavinia Meijer En Glass werkten samen. Hij schreef zelfs muziek voor haar. Etude 1. Het is helemaal niet zo ver van Bach verwijderd!!!
Burt Bacharac schreef zeer veel nummers voor ondermeer Dionne Warwick en The Carpenters, Aretha Franklin, en recentelijk ook met Trijntje Oosterhuis.
/www/artists/20180917-103928-BACHARACH-T5_14835.jpg)
Close to you hoor je hier met Trijntje (wel heel langzaam!). Er komt zelfs een nieuwe plaat uit. Burt is nu 92 jaar!
De lijst is oneindig lang: Bernstein, Piazolla, Darius Milhaud, Philip Glass, Burt Bacharac (er is een lijst met 600 namen alleen al uit de VS!).
Het betekent een heel belangrijke invloed van haar op de moderne klassieke muziek, waarin ze iedereen in zijn/haar stijl liet.
In WOII verhuisde/vluchtte ze naar Hollywood om in 1947 weer naar huis (Parijs) terug te keren en haar werk voort te zetten.
Op 92 jarige leeftijd overlijdt ze. Op Monmartre ligt ze naast haar zusje Lili.
We draaien gewoon nog eens het Piu Jesu van Lili.
:format(jpeg):mode_rgb():quality(90)/discogs-images/A-1788372-1290343787.jpeg.jpg)
Reacties
Een reactie posten