I03 Muziekinstrumenten en Themamuziek Klaas en Kerstmis

Het Clavichord

Het Clavichord behoort tot de kleinste toets snaarinstrumenten die we kennen. 

Het omvat zo'n vierenhalf octaven en is een echt tafel instrument, dat gebuikt werd als oefenstrument. Je kunt het nauwelijks horen en vereist veel luisteraandacht als je er life (elektronisch onversterkt) een concert op wilt volgen.

Het Clavichord was er al aan het begin van de 15de eeuw en viel op door zijn relatieve eenvoud. Een harpischord en een klavecimbel zijn de grote broers van dit instrument.

De aanslag van het instrument is wel bijzonder. Aan het eind van de toets zit een messing plaatje (dat het "tangent"), dat het eind van de snaar aanslaat en op de snaar blijft staan, waardoor de snaar trilt dus tussen dit aanslagpunt en de bevestigingspen aan de andere kant ("de brug"). Het betekent ook dat als je harder aanslaat er ook iets meer geluid uitkomt (ook al is het zacht!). Een ander fenomeen is, dat wanneer je de toets een beetje heen en weer haalt, ook het plaatje een beetje langs de snaar verschuift, waardoor de toonhoogte iets verandert. Dit effect heet vibrato (bebung in het Duits) en wordt in de muziek vooral bij strijkerinstrumenten toegepast, maar ook bij zang en bij blaasinstrumenten. Dat maakt het instrument, hoe klein ook, bijzonder. YT demo van het vibrato

Schematic diagram of clavichord mechanism: A/B. Keys. 1A/1B. Tangents. 2A/2B. Keylevers. 3. String. 4. Soundboard. 5. Bridge-pin, next to hitch-pin. 6. Damping felt, next to tuning peg. (Note that this sketch is a simplification. In the actual instrument, the strings run perpendicular to the keylevers. In other words, the strings run lengthwise in the instrument.) (BRON: Eng Wikipedia)

Het instrument kent zijn hoogtijdagen in de 18de eeuw, maar ook eerder natuurlijk. Omdat het zo zacht klinkt, is het geen ensemble instrument. Het zal altijd worden ondergesneeuwd door andere instrumenten, zeg maar. Je kunt er wel alle pianostukken en klavecimbelstukken op spelen (mits het bereik ok is) en is daarmee een perfect oefeninstrument (Mozart nam het ook mee p zijn reizen!). Er zaten zelfs Clavichord met voetpedalen voor organisten om te oefenen.

Wat stukjes met Clavichord: Dat is nog lastig te vinden omdat er flinke "versterking" is vereist en de opnames daarmee zeldzaam.

Johann Jakob Froberger (1616-1667); Courante uit 14de suite (Spotify)

Een stukje Bach (chrom fantasie door Onno van Delft). YT

Een Allegro van zoon CPhE (YT)

Ook moderne pop music: Juvenille van Björk (YT)

Op You Tube vind je allerlei muziek voor het klavichord.

Themamuziek: Sinterklaas 

Eigenlijk is het vaak toeval dat het blaasliedjes lijken. Vaak zijn het gepikte oude melodietjes, die later blaasliedjes werden. Ook was het zo dat als heilige, Sint Nicolaas ook wel zijn toegewijde muziek had.

Sinterklaas: Wat te denken van de Hafner Serenade nr7 van Mozart. Eigenlijk voor een bruiloft 

Of Hij komt die goede Sint van Schumann: Album von der Jugend: Frohlicher Landmann

Er zit ook nog een lied in "Knecht Ruprecht (het hulpje van Sinterklaas, dat bij ns Pietje heet). Hier herkennen we geen lied, het is gewoon een voordrachtstukje!!

Of: Oh Lieve Augustijn, Nepomuk Hummel

Themamuziek: Kerstmis

Omdat de Kerst nadert is het leuk om het seizoen af te sluiten met wat thematische muziek, kerstmuziek dus.

We beginnen met het Weihnachtsoratorium van JS Bach. Het is eigenlijk een verzameling van een aantal bestaande cantates. Dat zijn korte stukken voor de eredienst. Als ze wat langer worden noemen we het een Oratorium (Luisterstuk). We draaien een beroemde aria: Bereite Dich Zion

Een andere die niet mag ontbreken is iets uit de Messiah van GF Handel. Het is verleidelijk om dat Hallelujah weer te draaien, maar het is wel iets meer. We doen: For unto us a Child is Born.... Bach is vergeleken met dit stuk een zuurpruim. Zo vrolijk etc.

En dan December (Kerstmis) van PI Tsjaikovski. Een vrolijke wals, die ooit voor piano is geschreven, maar deze is ook geweldig.

Hark The Heralds Angels singing van Felix!! Door het Kings Choir in Cambridge

En dan natuurlijk de kraker: Stille Nacht Eigenlijk gee eens zo'n gemakkelijk lied, vanwege het grote bereik. Ooit gecomponeerd door een Oostenrijker Frans Gruber met tekst van Joseph Mohr. Het is vertaalt in 140 talen en iedereen kent het natuurlijk.

Razend populair is Jingle Bell. Met Kerst heeft het weinig meer te maken, maar meer met sneeuw en arrenslee.

We stoppen met Afro Part: een kerstliedje;